Deze week is het weer zover. Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog (ook die uit Zuidoost-Azië) en de oorlogssituaties en vredesmissies nadien. Op 5 mei vieren we de bevrijding in Nederland én dat we sindsdien in vrijheid leven. Voor Nederland is dat ook zo, maar velen weten ook dat de Japanse bezetting in Nederlands-Indië na 5 mei nog voortduurde en deze bezetting steeds zwaarder drukte op alle inwoners van Nederlands-Indië. De Japanners werden zenuwachtig, er was hongersnood en in deze laatste fase stierven de meeste mensen in en buiten de kampen.
Op 15 augustus is er de Nationale Herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag. In heel Nederland zijn er daarnaast ook vele lokale Indiëherdenkingen. In Indonesië en Thailand wordt ook herdacht op de Erevelden. We staan dan stil bij het daadwerkelijke einde van de Tweede Wereldoorlog en het leed dat een groot en divers deel van onze samenleving diep getroffen heeft. En dat werkt nog altijd door. Op die dag dragen we de Melati, de Indische jasmijn als nationaal symbool van respect, betrokkenheid en medeleven.
Bij het Indisch Herinneringscentrum staat de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië en specifiek in Nederlands-Indië volop in de aandacht, vooral in de periode vanaf 5 mei tot aan 15 augustus. Zeg maar, de aanloop naar… Deze periode leeft steeds meer bij onze achterban. De Nationale Herdenking op de dam activeert de gedachte dat 15 augustus er weer aankomt. Mensen bereiden zich daar op voor. We merken dat onder andere aan de toenemende vraag naar de Melati, elk jaar weer. En dat is mooi! De Melati wordt gedragen bij de herdenkingen en daarnaast ook bij vele bijeenkomsten met een ‘Indisch’ tintje.
Zelf ben ik in de periode van 5 mei naar 15 augustus vaak in gedachten bij mijn eigen Indische familie, die tijdens de Japanse bezetting geïnterneerd werd op Java. Lange tijd wist ik daar weinig over, maar door de jaren heen werd er steeds meer over verteld. Wat gebeurde er zoal met hen?
Mijn opa werd opgeroepen als reservist en werd als eerste van het gezin geïnterneerd. Omdat hij beschikte over een EHBO-diploma werd hij in Kamp Tjimahi geïnterneerd en werd daar in het ziekenhuis ingezet als ziekenverzorger.
In maart 1943 werden mijn oma en haar 5 kinderen uit hun huis gezet door de Japanners. Zij werden geïnterneerd in een tijdelijk kamp in Pekalongan. Mijn moeder was toen een kind van 3 jaar oud. Vanuit Pekalongan werden zij met de trein naar Buitenzorg (het tegenwoordige Bogor) verplaatst naar het interneringskamp Kedoeng Badak. Na weer een kort verblijf werden ze wederom per trein verplaatst naar Batavia waar zij geïnterneerd werden in het vrouwenkamp Kramat, waar ze nu door de Japanners beschermd werden. Zo verging het velen: verplaatsingen van het ene kamp naar het andere. En de leefomstandigheden waren erbarmelijk (en dat is nog zacht uitgedrukt).
Na de ‘bevrijding’ werd het gezin herenigd in Batavia in het huis van mijn overgrootmoeder. Gelukkig hadden ze het allemaal ternauwernood overleefd. Het geluk was echter van korte duur. De Bersiap-periode brak aan en op een ochtend kwamen gewapende Indonesiërs hun huis binnen. Mijn opa was zo wijs tegen hen te zeggen: ‘Jullie mogen alles meenemen, maar laat alsjeblieft mijn gezin in leven’. Dat was hun redding. Volledig berooid zijn ze toen door Gurkha’s uit deze penibele omstandigheden geëvacueerd naar het 10e Bataljon. Dit was een beschermingskamp waar het Rode Kruis hen van kleding voorzag en daar waren ze ‘veilig’.
Tot zover een feitelijk relaas van wat mijn familie overkwam. Zo hebben vele mensen in Nederland allemaal hun eigen verhaal over wat zij meemaakten tijdens de Japanse bezetting. Ook nu, 76 jaar na dato, wordt er volop herdacht en herinnerd. Veel organisaties staan actief stil bij de Tweede Wereldoorlog en de nasleep. In deze nieuwsbrief doen we een kleine greep uit de activiteiten op 4 en 5 mei. En dat in aanloop naar 15 augustus.
Ik wens u allen een waardige herdenking op 4 mei.
- Yvonne van Genugten, Directeur Indisch Herinneringscentrum
|