door Klaas Driebergen

Inmiddels schreef ik twee afleveringen over ‘Heer Bommel op de wc’. En zoals het vaker gaat bij ‘Bommeldingen’: van het een komt het ander.

Allereerst een leuke vondst van Jan-Willem de Vries, naar aanleiding van de kleurplaat die ik toonde:

Jan-Willem is een kenner van de tekenfilms van Toonder, en dat bewijst hij hier nog maar eens. Hij wees me erop dat heer Bommel, in de houding zoals hij hier op het toilet zit, tamelijk precies is overgenomen van het volgende beeld uit de film Als je begrijpt wat ik bedoel (1983):

De houding waarin heer Bommel op de bovenste tekening op het toilet zit, is tamelijk precies van dit beeld overgenomen!

In feite is dit beeld niet minder gênant dan de wc-tekening, aangezien een groot deel van de jas van heer Bommel aan flarden is en hij bijna bloot is.

Als je het over heer Bommels toilet hebt, kun je het woord toilet natuurlijk ook wat ruimer nemen. Dat woord staat volgens de dikke Van Dale ook voor ‘de handeling van zich te kleden, te kappen enz.’ En ook heer Bommel blijkt daar soms mee bezig.

In ‘De spiegelaar’ (1953–1954) blijft Tom Poes een nachtje op Bommelstein logeren nadat heer Bommel zijn spiegelbeeld is kwijtgeraakt. De volgende ochtend treft hij hem voor de spiegel aan, bezig ‘met het verzorgen van zijn toilet’.

Zoiets is moeilijk wanneer men geen spiegelbeeld heeft, dat zal ieder verzorgd lezertje begrijpen. Daarom had heer Ollie Joost plaats doen nemen in het lege lijstwerk van een spiegel en daar deed de trouwe knecht nu zo goed mogelijk de bewegingen van zijn meester na.

Een komisch tafereel. Heer Bommel borstelt blijkbaar elke ochtend zijn haar. Zou hij dan alleen zijn hoofdhaar doen, of ook de rest van zijn vacht…?

De wc van Bommelstein is nooit in beeld geweest op de tekeningen van de Bommelsaga, maar wel de badkamer. Andere sanitaire bezigheden dan de toiletgang komen namelijk wel zo nu en dan aan de orde. En het is niet onaardig daar eens naar te kijken.

Bijvoorbeeld in ‘De hupbloemerij’. Daarin is te zien hoe heer Bommel zich in de ochtend wast met een washandje.

Hij heeft zijn pyjamabroek nog aan – blijkbaar draagt hij in bed wél een broek…

In ‘De tuttelwurm’ (1968) treffen we heer Bommel aan in de badkamer, waar hij ‘juist doende was grondig zijn handen te wassen’ bij de wastafel. Hij krijgt er door het open raam bezoek van tuttelwurmen.

Even verderop in hetzelfde verhaal zien we hem zelfs in bad zitten, in een poging om de lichtgevende verf af te wassen die hij over zich heen gekregen heeft.

Haastig schoot hij uit zijn jas en begaf zich te water, waar hij zich terdege inzeepte met Gal’s Dubbelinwerkende Bubbelsoop. Dit voortreffelijke middel had een weldadige invloed op de besmeurde heer, en toen hij geheel met vlokkig schuim en zeepbellen bedekt was, slaakte hij een tevreden zucht.
‘Tat isj tat’, prevelde hij. ‘Nu sal het ejgste er wel af zijn. Daar isj te hantoek... en waai is te haajtjogel?’
Hij richtte zich plassend op en stak een hand uit, om de haardroger, die Joost zorgzaam had klaargelegd, binnen bereik te brengen.
Maar o wee! Wanneer men in het bad zit, moet men voorzichtig zijn met elektrische apparaten; daar kan niet genoeg tegen worden gewaarschuwd. Het zal dan ook geen verwondering wekken, dat de ongelukkige heer een krachtige stroom door zich heen kreeg, zodat hij zigzaggend door het sop sprong, vonken en zeepbellen om zich heen verspreidend.

In ‘De waarde-ring’ (1971) meldt Tom Poes aan Joost dat heer Ollie ‘een bad en wat bruiszout [is] gaan nemen’. We zien hem dan onder de douche staan.

Heer Bommel had plaatsgenomen onder de douche, maar er volgde geen verkwikkende besproeiing. Gehinderd keek hij omhoog naar de buis, waarin een vreemde verdikking zichtbaar werd.
‘Wat is dat nu weer?’ mompelde hij uit zijn humeur. ‘Die waardering is waardeloos. In plaats van mooi, veel water komt er helemaal niets! Ik zal de kranen wat verder opendraaien...’
Maar dat hoefde al niet meer. Op het moment dat heer Ollie zijn hand uitstak, barstte de leiding ten gevolge van overdruk. En nu spoot een geweldige straal op de badende heer, zodat deze onder de vloed ter aarde geworpen werd.

Er volgt een overstroming die heer Bommel van de trap af naar beneden spoelt.

In ’De loodhervormer’ (1972) wijst Joost een gast de weg naar de badkamer: Roerik Ommenom. Die moet het wel doen met een vastgestelde watertemperatuur:

‘Hier is het’, sprak hij. ‘Als u die kraan opendraait, komt er aangenaam lauw water uit, dat is afgestemd op de behoeften van heer Olivier, met uw goedvinden. Ik raad u aan, het bad goed vol te laten lopen en er dan lekker in te gaan liggen. Vooral niet te kort, als ik zo vrij mag zijn. Geniet u er maar volop van.’

Er ontstaat echter een probleem als de steen der wijzen in Ommenoms jaszak de loden waterleiding in goud verandert.

Op een volgend plaatje is aan de muur trouwens een soort geisertje te zien:

In ‘Een Bommelding’ (1983) is heer Bommel in de sloot beland. Als hij Joost vraagt om een heet bad klaar te maken, antwoordt deze: ‘Ik ben bang dat het warme badwater een weinig op is. Ik heb mij verstout zelf een hete does te nemen; met het oog op mijn gebroken rug.’ Kennelijk is er dan op slot Bommelstein inmiddels een boiler geïnstalleerd.

Als heer Bommel dan uiteindelijk onder de douche staat, is er dan ook sprake van ‘lauw badwater’.

Helaas gaat de deurbel, terwijl Joost niet opendoet.

Toen de bel voor de derde keer ging, knoopte heer Bommel dan ook een handdoek om en snelde verkild de badkamer uit om open te doen.

Ik ken deze scène al jaren, maar het blijft toch merkwaardig dat heer Bommel hier een handdoek om zijn middel knoopt, terwijl dat gedeelte van zijn lichaam normaal onbedekt is…