Xin chào thứ Tư bạn đọc The Present Writer từ Miami!
Mình đang ở Miami vài ngày để dự hội thảo khoa học thường niên về Giáo dục quốc tế của Comparative and International Society. Đây là năm thứ 10 mình dự hội thảo này (thời gian trôi nhanh quá! 🥲). Nhìn lại quá trình đi hội thảo từ khi còn là nghiên cứu sinh năm nhất mới từ Việt Nam sang Mỹ và tới nay khi đã là giáo sư hướng dẫn nghiên cứu sinh lứa sau, bài học lớn nhất của mình cho cả khoa học lẫn đời sống là:
Cần dũng cảm chia sẻ những ý tưởng chưa-thành-hình
Khi còn trẻ, mình từng có thói quen giữ ý tưởng trong đầu và chỉ chia sẻ cho người khác khi việc mình muốn làm đã hoàn thiện hoặc hoàn thiện tới 80%. Đặc biệt đối với nghiên cứu, mình cho rằng việc chỉ xuất hiện trước giáo sư, hội đồng, hội thảo… khi đã hoàn thành nghiên cứu là cách “chứng minh bản thân mình tốt nhất”, “không làm tốn thời gian của người khác” và “không để lộ ý tưởng nguyên bản của mình”.
Nhưng sự thật là, như tác giả nổi tiếng Elizabeth Gilbert từng viết trong cuốn Big Magic (đại ý): Không ý tưởng nào hoàn toàn nguyên bản, các ý tưởng đều “bay lơ lửng” trong tư tưởng của rất nhiều người, điều khác biệt chỉ nằm ở việc ai sẽ là người thực thi, biến ý tưởng đó thành hiện thực mà thôi. Do vậy, thay vì giữ ý tưởng cho mình, ta nên chia sẻ ngay từ khi ý tưởng còn trong giai đoạn phát triển để tham khảo liệu ai đã thực hiện ý tưởng này chưa, cách họ triển khai ý tưởng giống/khác gì so với mình và mình phải làm gì để tạo ra giá trị độc bản.
Quan trọng hơn, việc chia sẻ ý tưởng khi chưa hoàn thiện không những không phản ánh sự “thiếu chỉn chu” mà thực chất lại nhấn mạnh hơn sự chuyên nghiệp và cởi mở khi sẵn sàng để người khác góp ý trong giai đoạn đầu tiên của ý tưởng, giúp phần thực thi sau này được cải tiến hơn. Một sự thật về hội thảo quốc tế mà nhiều học giả trẻ không biết, đó là phần đông mọi người tới hội thảo để trao đổi ý tưởng trên một dự án dang dở—nhiều hơn rất nhiều những người tới thuyết trình các dự án đã hoàn thành—bởi chính sự dang dở của dự án tạo ra cảm hứng và ý nghĩa cho trao đổi đa chiều. Khi một dự án đã hoàn thiện và bạn chỉ tới hội thảo để “báo cáo” thì đồng thời cũng bạn cũng tước đi cơ hội đóng góp của khán giả, khiến người ta đến chỉ để “nghe” chứ không thể “tương tác”.
Nếu muốn trở thành chuyên gia trong một lĩnh vực nào đó, bạn không những cần dũng cảm chia sẻ ý tưởng ban đầu của mình mà còn cần chủ động lấy góp ý của nhiều người. Điều này không dễ, đặc biệt với những ai hướng nội hoặc có tính cầu toàn (là một người có cả hai tính cách này, mình rất hiểu!) nhưng ta cần vượt qua nỗi sợ này để trở thành chuyên gia.
Mình còn nhớ trong một hội thảo 5 năm trước ở Denver (Mỹ), mình quyết định thuyết trình một phần luận án Tiến sĩ khi vẫn trong giai đoạn phân tích dữ liệu. Sau buổi thuyết trình, một nữ giáo sư ở trường khác đã nhẹ nhàng gọi mình lại và nói: “Bạn nên xem lại phần xác định loại dữ liệu ban đầu. Phần này chưa rõ trong bài nói”. Mình thực sự đã rất ngạc nhiên (thậm chí nghi ngờ), tự nhủ: “Xác định loại dữ liệu?! Đó là công việc đầu tiên, đơn giản nhất, dễ dàng nhất mà ai làm nghiên cứu sơ đẳng cũng biết, sao mà phải xem lại?”. Thế nhưng khi về nhà xem kỹ lại, mình nhận ra: Cô ấy đúng! Vì quá tập trung vào việc sử dụng các thuật toán phức tạp để xử lý dữ liệu (một hậu quả của việc “chứng minh bản thân” độc hại), mình đã quên mất những bước đầu tiên sơ đẳng nhưng quan trọng. Nếu không có góp ý của cô ấy, mình sẽ mất ít nhất 6 tháng (nửa năm cuộc đời!) sau khi viết hoàn thiện luận án rồi mới nhận ra cái sai và sửa lại—khi ấy, hậu quả đã trở nên nghiêm trọng tới thế nào.
Từ đó, mình luôn khuyến khích bản thân và học trò: Hãy dũng cảm! Chia sẻ ý tưởng khi chưa-thành-hình, vượt lên nỗi sợ phải chứng minh bản thân, buông bỏ sự hoàn hảo để từng bước, từng bước, thông qua quá trình sai và sửa sai, trở thành chuyên gia trong lĩnh vực của mình.
Còn bạn thì sao?
- Có phần nào trong học tập/công việc và cuộc sống mà bạn có thể chia sẻ khi ý tưởng chưa-thành-hình?
- Ai là người mà bạn có thể chia sẻ và nhận góp ý trung thực?
- Nếu là người lãnh đạo đội nhóm, bạn có thể làm gì để khuyến khích những thành viên trong đội nhóm của mình thoải mái hơn khi chia sẻ ý tưởng?
Hãy nhấn trả lời hoặc chuyển tiếp email “Bài học thứ Tư” tuần này cho những ai cần nhé!
Be present,
Chi Nguyễn
|