door Klaas Driebergen

Rond Koningsdag was er natuurlijk weer de jaarlijkse ‘lintjesregen’. Een goede aanleiding om eens een totaal onbekende Tom Poes-tekening uit het Toonderarchief te laten zien.

Marten Toonder werd in zijn leven heel wat malen geëerd met prijzen, erelidmaatschappen en benoemingen. Zo werd hij in 1954 benoemd tot lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, en in 1968 tot erelid van Het Stripschap, dat hem in 1982 ook de Stripschapsprijs uitreikte. In dat laatste jaar ontving hij ook het Verzetsherdenkingskruis. Holland Animation benoemde hem in 1983 tot erelid, en in 1992 kreeg hij een heuse literaire prijs: de Tollens Prijs. In 1995 ontving hij van het Genootschap Onze Taal het erelidmaatschap, en in 1997 van de Zweedse Academie voor Stripkunst de Golden Adamson.

Uit de verscheidenheid van al die toekenningen blijkt Toonders veelzijdigheid. En dan heb ik het bijvoorbeeld nog niet over zijn benoeming tot Lid van Verdienste van de Algemene Vereniging ‘Grunnen’ (1955) en de Wolfert van Borselen-penning van de stad Rotterdam (1977).

Op 21 april 1964 behaagde het Hare Majesteit de Koningin hem te benoemen tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hier een foto van deze gelegenheid (uit het Schrijversprentenboek over Marten Toonder):

De heer die de versierselen opspeldt, is vermoedelijk de toenmalige burgemeester van Blaricum.

Bij deze benoeming ontving Toonder vele felicitatiekaarten, -brieven en -telegrammen uit het hele land. Ook kreeg hij een speciale handgetekende kaart van zijn medewerkers:

Wie hem getekend heeft, weet ik niet; mocht een lezer de tekenstijl herkennen, laat het mij weten!

Tien jaar eerder had Toonder in het verhaal ‘Heer Bommel gaat vereeuwen’ (1954) heer Bommel al eens iets laten zeggen over zo’n ridderbenoeming. En wel tegen baron Everhart, die via het tijddeurtje uit de middeleeuwen is gekomen. Tom Poes had hem verteld dat er in deze tijd geen ridders meer zijn.

Everhard roept verbijsterd uit: ‘Het is schandelijk, wat ge me daar vertelt! […] Wat een tijd om in te leven. Bijlo, dat is geen leven meer! Er bestaan geen ridders!’

Waarop heer Ollie antwoordt: ‘Toch wel. […] Wanneer men lang genoeg ergens in dienst is of zo, krijgt men een lintje en dan wordt men ridder, als u begrijpt wat ik bedoel.’

De verteller noemt dit een ‘domme opmerking’, want behalve dat hij hiermee een list van Tom Poes dreigt te dwarsbomen om baron Everhart naar zijn eigen tijd te laten terugkeren, is een ridder in de Orde van Oranje-Nassau toch wel iets heel anders dan zo’n middeleeuwse ridder te paard.

Later werd Toonder trouwens nog bevorderd in de orde van Oranje-Nassau, en wel tot Officier. Dat gebeurde ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag, op 3 mei 1982. De bijbehorende eremedaille bevindt zich in het Toonderarchief:

Toonder zou daarnaast ook nog tot een andere ridderorde toetreden. In 1989 werd hij benoemd tot Officer of Merit (Officier van Verdienste) in de Soevereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta, kortweg de Orde van Matla of Maltezer Orde. Dit is een internationale Rooms-Katholieke kloosterorde, waarvan de Ierse afdeling Toonder wilde eren omdat hij anoniem een nieuwe ambulance had geschonken.

‘Zo gaat het nu altijd wanneer men in stilte goed wil doen. Een lopend vuurtje, dat is het.’ Zo zou Toonder later verzuchten in een beschrijving van de gebeurtenissen rondom deze benoeming (opgenomen in Alleen maar papier).

Toch was er maar wat trots op, getuige het feit dat zijn officierschap in de Orde van Malta in zijn overlijdensadvertentie stond, naast dat van de Orde van Oranje-Nassau, het Verzetsherdenkingskruis en de Wolfert van Borselenpenning.