Het tweede practicum situeerde zich in het domein van de bio-informatica. Hier probeert men te achterhalen hoe informatie in levende organismen wordt overgedragen en geïnterpreteerd. In het bijzonder het onderzoek naar genomische DNA-sequenties en de driedimensionale structuur van eiwitten boekte dankzij krachtige computers forse vooruitgang. Onze laureaten kregen via een app eventjes toegang tot de genoomdatabank ‘Genbank’ waardoor ze informatie kregen over het humane gen HOXA5: de locatie van het gen op chromosoom 7, het aminozuurgebied, de aminozuursequentie die wordt gecodeerd door het mRNA, de plaats van de exonen en uiteindelijk het eiwit dat door het HOXA5-gen gecodeerd wordt en dat een rol speelt bij onderdrukking van tumoren. Eventjes mogen ze voor God spelen en via simulaties van genbewerkingstechnieken morrelen aan dit erfelijk materiaal: sequenties kopiëren, knippen en plakken zeg maar. Op die wijze moeten ze antwoorden geven op vragen zoals: welke nucleotidesequenties coderen voor een bepaald aminozuur? Waar is een bepaalde base binnen de geanalyseerde sequentie gelokaliseerd? Hoeveel guanine-cytosine is aanwezig in een bepaald aantal basen? Waar is de transcriptie startplaats? Na die opwarmers komt de eindopdracht: een vergelijking van de overeenkomst tussen eiwitsequenties voor 7 organismen (van gistcel tot octopus). Intrigerende hersenbrekers voor insiders, maar beslist geen kattenpis. De tweede dag kregen de deelnemers twee reeksen theoretische vragen voorgeschoteld, één reeks in de voormiddag (50 vragen) en één in de namiddag (45 vragen). Ze kregen hiervoor telkens 3 uur. Per casus(vraag) moesten ze telkens 4 uitspraken als juist of onjuist beoordelen. Deze casussen zijn gericht op inzicht, er wordt er geen ‘pure’ kennis getest. Alle aspecten van de actuele biologie: celbiologie, moleculaire biologie en biochemie, genetica, populatiegenetica en evolutie, fysiologie en anatomie van dieren en planten en ecologie kwamen hierbij aan bod. Overzicht van de resultaten IBO 2020 Van deze speciale editie waarbij er geen enkele controle van de Japanse organisatie was op de examens (en dus op mogelijke ‘valsspelers’) werden er geen cijferresultaten bekendgemaakt. Enkel de verdeling van de gouden (21), zilveren (42) en bronzen (56) medailles, samen met de certificate of merit (11) wordt gepubliceerd op de website met de namen van de deelnemers in alfabetische volgorde. En onze deelnemers deden het niet slecht, België valt twee keer in de prijzen. Marie Toussaint behaalt een bronzen medaille en Mander Van Roy een Certificate of Merit. Proficiat aan hen beiden. Interpretatie van onze resultaten De resultaten van onze deelnemers, die dan wel tot het kruim van onze toekomstige wetenschappers behoren, verdienen een terecht applaus. Als leerlingen van een algemeen secundair onderwijs, waar maximaal twee uur biologie per week in het lessenpakket is opgenomen, houden ze stand naast leerlingen met een veel grotere wetenschappelijke bagage uit gespecialiseerde wetenschapsscholen waar het aantal uren biologie 6 à 9 uur per week kan bedragen. Zelfs met een doorgedreven vakinhoudelijke training is dit op korte tijd niet in te halen. We moeten met z’n allen blijven ijveren voor een degelijke wetenschappelijke opleiding in het secundair onderwijs, waar dergelijke uitmuntende studenten niet op hun honger blijven zitten, maar gestimuleerd worden in de richting van wetenschappelijke studies. Deze leerlingen zouden ook de kans moeten krijgen om nog tijdens hun secundaire schoolloopbaan kennis te maken met nieuwe technologieën en technieken die in het hoger onderwijs aangeboden worden. Naast de IBO Challenge 2020 wilde de Japanse organisatie de deelnemers toch de kans geven om contact te leggen met elkaar en vriendschap te sluiten over de grenzen van etniciteit, geloof en gender. Daartoe organiseren zij de IBO Challenge 2020 International Group Project. Met dit project willen ze studenten waardevolle kansen bieden om samen met andere jonge biologen over de hele wereld ideeën uit te wisselen en te discussiëren over de toekomst van de biologie. Mander Van Roy en Marie Toussaint schreven zich hiervoor in. Elke student koos bij inschrijving voor één van de volgende onderzoekstechnieken: plannen en uitwerken van een creatief experiment OF bespreken wat het belang is van biologie binnen een thema. Dit kon telkens voor één van de volgende thema’s: infectieziekten, biodiversiteit en oceanen, genoom editing, evolutie. Op basis van deze keuzes stelden de Japanners de groepen samen. Elke groep bestaat uit maximaal vier studenten uit verschillende landen. Via online communicatiemiddelen (e-mails, berichten, videogesprekken, enz.) zal elke groep een uniek project aanpakken. Ze worden daarbij begeleid door oud-laureaten en wetenschappers in spe van over de hele wereld. Aan het einde van het project moeten alle groepen hun uitgewerkt project digitaal indienen als PPT of poster. De voertaal is Engels. Alle projecten zullen op de officiële website worden geplaatst (www.ibo2020.org). Bovendien krijgen alle groepen feedback op hun voorstellen van wetenschappers die gespecialiseerd zijn in het gekozen thema. De eerste contacten werden gelegd na de IBO 2020 Challenge (12 augustus), deadline voor het indienen van het project is 31 oktober. Met dank aan … In naam van het organisatiecomité van de Vlaamse biologie olympiade willen wij hierbij nog speciaal de leerkrachten biologie bedanken die elk jaar opnieuw hun leerlingen weten te motiveren voor, voorbereiden op en begeleiden bij de olympiade. De organisatie van de nationale preselecties is mogelijk dankzij de logistieke steun van de universiteiten en het secretariaat van de Vlaamse Olympiades voor Natuurwetenschappen aan de K.U. Leuven en van de Vereniging voor het onderwijs in de biologie (VOB-vzw). Daarnaast is er de financiële steun van de minister van Financiën, Innovatie en Media via het actieplan Wetenschappen. Ook het ministerie van Onderwijs komt financieel tussenbeide voor de inschrijvingen en transportkosten voor deelname aan de Internationale OIympiades. Contact: Marleen Van Strydonck coördinator Internationale Biologie Olympiade (Vlaamse Gemeenschap) e-mail: marleen.vanstrydonck@skynet.be Hugo Vandendries, bestuurslid Vereniging Onderwijs in de Biologie e-mail: vandendries.hugo@skynet.be - Algemene info over de International Biology Olympiad beschikbaar op http://www.ibo-info.org/ - Volledige overzicht medaillewinnaars IBO 2020 op https://ibo2020.org/en/ibo-challenge-2020/results/. - Info over de Vlaamse Biologie Olympiade op http://www.vonw.be/biologie |