De profetes staart hem met haar vreemde ogen raadselachtig aan en met een glimlach vertelt ze hem dat ze, zoals gewoonlijk, wist dat hij komen zou. ‘Ik spin je lot’, vervolgt zij.
Eric vraagt haar om hem de toekomst te openbaren, maar dat weigert ze.
In volgende verhalen duikt deze Vala nog enkele malen op. ‘Maar over het algemeen wordt er slechts spaarzaam van haar aanwezigheid gebruikgemaakt. Dus geen overdosis Vala in de eerste helft van de Eric-avonturen’, zo schreef Rob van Eijck me, biograaf van Hans Kresse.
Ook vala’s komen voor in de Noordse mythologie en cultuur, maar ook bij de oude Kelten en de Germanen. Een vala is een zieneres of priesteres, ook bekend onder namen als völva, volva, wolwa of veleta. Zij was een ‘een sjamanka [vrouwelijke sjamaan] die in trance liederen zong, bezweringen uitsprak en het lot voorspelde van de aanwezigen. Ze zou zowel het verleden als de toekomst kunnen verklaren’, aldus Wikipedia.
Deze völvas droegen vaak een spinrok bij zich: een stok waarop de nog ongesponnen wol wordt gestoken voordat het met behulp van een spintol of spinnewiel tot draad gesponnen wordt. Het Oudnoorse woord völva betekent ook ‘spinrok (of toverstok) dragend’; vala is een literaire vorm die van völva is afgeleid.
Die sprinrok werd dus een magische kracht toegedicht, waarmee de vala’s vergelijkbare handelingen verrichtten als de door hen vereerde godinnen deden, de Nornen. Op Wikipedia is te lezen:
Theoretisch konden onzichtbare veters en banden vanaf een weefgetouw worden gecontroleerd, en als een dame een knoop in het weefsel losmaakte, dan kon ze daarmee het been van haar held vrijmaken. Maar als ze een knoop aantrok, dan kon ze de vijand zijn beweging laten stoppen. De mannen mochten dan wel de fysieke strijd in zweet en bloed uitvechten op het slagveld, maar op een spirituele manier namen hun vrouwen er mee aan deel.
Het toepassen van magie was voor de oude Scandinaviërs ‘het uitzenden van spirituele draden’, en dat kon je dus doen met een spinrok, een spinnewiel of een weefgetouw.
Het is overduidelijk dat de Vala met haar spinnewiel in Eric de Noorman rechtstreeks uit de Noordse cultuur is weggelopen.
Maar zoals gezegd komt de Vala alleen voor in de oudere Eric-verhalen, die gemaakt zijn in de tijd dat Kresse bij de Toonder Studio’s werkte. Zo vertelde Rob van Eijck:
Als Kresse naar Swan Features is verhuisd en hij Eric de Noorman volledig zelfstandig kan maken, wordt de strip direct veel historischer en verdwijnt alle magie en andere geheimzinnigheid uit de strip, en dus ook de Vala. Zij past niet meer in de stijl van Eric de Noorman als die nu een puur realistische strip wordt die nuchter met beide benen op de grond komt te staan.
Het is bekend dat Kresse de Eric-strip al snel zelf schreef nadat hij deze samen met Toonder had opgezet, maar Toonder bleef nauw betrokken bij elke strip die in zijn studio gemaakt werd. Toonder moet dus de Vala van Kresse hebben gekend, het is ook zeer waarschijnlijk dat hij zo op de hoogte was van het gegeven dat vrouwenfiguren in sommige oude mythes met behulp van handwerk magie bedrijven, en invloed uitoefenen op het lot van andere personen.
En dat is precies wat ook Alma lijkt te doen in ‘De zelfkant’, dat Toonder 35 jaar later schreef. Een interessante dwarsverbinding dus met een andere strip, waarbij Toonder nauw betrokken was.
|