|
Zonnebloemolie is zeer geliefd in zowel de horeca als bij fabrikanten van levensmiddelen. Ook thuiskoks mogen graag bakken en braden met zonnebloemolie. Veel mensen denken dat dit gezond is, want de olie is plantaardig. De term plantaardig klinkt heel gezond, maar dat hoeft niet zo te zijn (7, 8). De WHO waarschuwt zelfs dat de term plantaardig vaak wordt misbruikt en dat sommige van deze producten helemaal niet gezond zijn (9, 10). Zonnebloemolie wordt uiteraard gemaakt van zonnebloempitten. Hoewel zonnebloempitten volgens onderzoekers extreem gezond zijn, geldt dat niet automatisch ook voor zonnebloemolie (11). Voor zonnebloemolie wordt een heel ander ras geteeld dan het ras dat wordt gebruikt voor de eetbare zaden (12).
De goedkope zonnebloemolie die onder normale omstandigheden in de supermarkten wordt verkocht voor rond de € 2,- per liter, is volgens vele wetenschappelijke studies beslist niet de gezondste keuze:
- De olie zit vol met omega 6. Er zijn aanwijzingen dat een overmaat aan omega 6 ontstekingen kan aanjagen in het lichaam (13, 14, 15, 16, 17). Dit is te verklaren doordat linolzuur in het lichaam wordt omgezet in arachidonzuur, waaruit weer ontstekingsstoffen gemaakt kunnen worden. Eén studie zag zelfs direct na het eten van zonnebloemolie de ontstekingsstoffen in het bloed sterk toenemen (18).
- Doordat reguliere zonnebloemolie voornamelijk uit meervoudig onverzadigde vetten bestaat, kunnen deze gemakkelijk oxideren (19). Er komen dan, volgens onderzoekers vooral bij zonnebloemolie, schadelijke aldehyden vrij (20, 21). Deze aldehyden kunnen het DNA beschadigen en daarmee ziektes in de hand werken (22). Volgens onderzoekers kan geoxideerde zonnebloemolie op de lange termijn leiden tot neurodegeneratieve ziekten (23).
- Geraffineerde zonnebloemolie bevat naast omega 6 geen micronutriënten, waardoor het lege calorieën zijn. Onderzoekers brengen een hoge inname van zonnebloemolie dan ook in verband met het ontstaan van overgewicht (24, 25).
- In een aflevering van de Keuringsdienst van Waarde over zonnebloemolie vertelt een fabrieksdirecteur dat de olie wordt gewonnen door middel van het petrochemische oplosmiddel hexaan (26). Onderzoek laat zien dat dit als residu in plantaardige oliën kan achterblijven (27). In de biologische keten is het gebruik van hexaan niet toegestaan (28, 29, 30).
- De olie zit in plastic flessen, wat een aantal nadelen heeft. Allereerst kan plastic chemische hormoonverstorende stoffen afgeven aan de vloeistof (31, 32, 33). Daarnaast kan het ook microplastic afgeven, dat in de olie terecht komt (34). Plastic kan ook poreus zijn, wat het oxidatieproces nog verder kan versnellen (35, 36, 37). Verder laat doorzichtig plastic licht door, waardoor de olie versneld kan oxideren (38). Opslag in donker glas is volgens onderzoekers de juiste oplossing voor dit probleem (39).
BNR meldde de afgelopen week dat men nu massaal is overgestapt op koolzaadolie (40). Een expert van Nu.nl raadt aan om naast koolzaadolie ook te bakken in onder meer arachideolie, maisolie, rijstolie en sojaolie (41). Het probleem is dat deze oliën rijk zijn aan meervoudig onverzadigde omega 6-vetten (koolzaadolie is zelfs bijzonder rijk aan omega 6 (42, 43)), waardoor ze totaal ongeschikt zijn om te verhitten (44, 45). Maar wat is er dan wel gezond volgens de medische literatuur?
Gezonde alternatieven
Gezondere alternatieven om in te bakken kunnen verzadigde vetten zijn zoals ghee, roomboter, reuzel, ossenwit en kokosolie. Verzadigd vet is zeer stabiel, waardoor het niet oxideert op hogere temperaturen (46). Een gerandomiseerde tweejarige studie meldt dat het bakken met kokosolie bij hartpatiënten geen nadelige effecten had, zeker in vergelijking met zonnebloemolie (47). Kokosolie is zeer stabiel op hogere temperaturen (48). Toch vinden veel mensen het niet prettig om in verzadigd vet te bakken, omdat dit het LDL-cholesterol kan verhogen. Dit geldt overigens meer voor boter en minder voor kokosolie (49, 50). Toch willen sommige mensen afwisselen of kokosolie vermijden. Vaak worden rijstolie, pindaolie of druivenpitolie aangeraden om in te bakken, maar deze zijn allemaal zeer rijk aan meervoudig onverzadigde vetten in de vorm van linolzuur (omega 6), en dus beslist niet geschikt om in te bakken (51). Er kan wel in plantaardige vloeibare oliën gebakken worden, mits deze bestaan uit oliezuur. Oliezuur valt onder de omega 9-vetzuren en is volgens onderzoek zeer stabiel bij hogere temperaturen (52). Het enige probleem van het verhitten van onbewerkte omega 9-oliën is dat ze boven de 180 graden kunnen gaan roken, doordat de aanwezige plantenstoffen die erin zitten dan verbranden. Door deze omega 9-olie te filteren, kunnen ze geschikt gemaakt worden om mee te bakken op hogere temperaturen. Deze gefilterde olie wordt ook wel ‘milde’ olie genoemd. Mogelijke opties zijn dan milde olijfolie of avocado-olie. Een andere goede optie om in te bakken is zonnebloemolie, ja je leest het goed, maar dan wel eentje van het type ‘high oleic’.
High oleic zonnebloemolie
High oleic staat voor ‘hoog oliezuur’ en dat is een natuurlijke zonnebloemvariëteit die voornamelijk uit omega 9 bestaat (53, 54). Bepaalde variëteiten van dit type zonnebloemolie kunnen zelfs meer oliezuur dan olijfolie bevatten (55). In tegenstelling tot de normale variant kan er volgens wetenschappelijk onderzoek prima in high oleic zonnebloemolie worden gebakken (56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63). Er is alleen één probleem: dit type zonnebloemolie is bijna niet verkrijgbaar, laat staan in biologische vorm. Ik heb overal gezocht, bij de normale supermarkten en Ekoplaza, maar het lukte mij maar niet om deze te vinden.
Tip van lezer
Een trouwe lezer van deze nieuwsbrief wees mij recent op een nieuw merk van biologische producten, Vitiv. Dit merk verkoopt onder meer milde high oleic zonnebloemolie in glas. Ik heb toen contact opgenomen met de eigenaar van dit bedrijf om meer te weten te komen over de producten. Zo kwam ik erachter dat dit bedrijf zoveel mogelijk met lokale producten werkt. Ook kiezen ze voor zo min mogelijk toevoegingen en gaan voor puur natuur. Hun milde high oleic zonnebloemolie is helemaal biologisch en vrij van hexaan en GMO (genetische manipulatie). Naderhand kwam ik erachter dat ze zelfs een gefilterde milde biologische olijfolie hebben, speciaal voor het bakken. Deze olijfolie bestaat bijna volledig uit enkelvoudige onverzadigde omega 9 oliezuur en verzadigd vet. Beiden zijn uiterst stabiel op hogere temperaturen. Ik heb hen toen gevraagd of we deze producten ook mogen toevoegen aan ons assortiment en dat vonden ze prima. Daarom hebben we hun biologische milde olijfolie en (een beperkt aantal) high oleic zonnebloemolie in donkere glazen flessen toegevoegd aan onze webshop.
|
