door Klaas Driebergen

Wat draagt heer Bommel in bed? Daarover schreef ik vorige week een eerste stukje. Het lijkt een triviale vraag, maar hij is toch interessant: overdag draagt hij immers altijd hetzelfde openhangende geruite jasje, zonder verdere kleding.

Een gang langs meerdere bedscènes in de eerste twee decennia van de Bommelverhalen leverde van heer Bommels nachtkleding een veel diverser beeld op. In de vroege verhalen slaapt heer Bommel meestal ongekleed; na de oorlog draagt hij vaker een pyjamajasje, een enkele keer bovendien een pyjamabroek, en soms een lang nachthemd.

Rond 1960 lijkt heer Bommel definitief te zijn overgestapt op een volledige pyjama, mét broek. Zie bijvoorbeeld in ‘De niks’ (1961–1962):

Merk op dat hij hier tevens pantoffels draagt, terwijl hij overdag altijd blootvoets rondloopt, zelfs buitenshuis.

Een zelfde pyjama is te zien in ‘De vuursalamander’ (1965, afl. 5371).

In de jaren hierna draagt heer Bommel steevast een volledige pyjama in bed. Maar we krijgen dan ook regelmatig een ander verschijnsel te zien. Behalve dat heer Bommel in een volledige pyjama slaapt, trekt hij vaak een kamerjas aan als hij uit bed moet. Bijvoorbeeld in ‘De kwade inblazingen’ (1967–1968):

Een opmerkelijk gegeven voor een beer die overdag slechts een openhangende jas over de blote vacht draagt. Wel geeft dit heer Bommel meer het air van een heer van stand: het is wat chiquer dan alleen maar een pyjama. Ook de pantoffels ontbreken hier niet.

In ‘De slijtmijt’ (1970) schiet heer Bommel een kamerjas aan als hij ’s nachts gewekt wordt door een kreet van Joost. Onder de kamerjas is geen pyjama zichtbaar, kennelijk draagt hij die hier niet. Maar het is hier dan ook zomer.

Het is ook weer een fraaie jas met kwastjes aan het koord en met een bloemetjespatroon, ook weer heel wat anders dan ruitjes.

Een cirkeltjespatroon is te vinden op zijn pyjama in ‘De blijdschapper’ (1970):

Als heer Bommel er in ‘Het kongruwer’ (1971) ’s nachts uit moet om de telefoon op te nemen, trekt hij een vergelijkbare kamerjas aan als in ‘De slijtmijt’, maar dan over een streepjespyjama.

Weer een eenvoudige witte pyjama treffen we aan in ‘De kwinkslagen’ (1972).

Opvallend van de pyjamajasjes is dat ze meestal dezelfde donkere kragen en manchetten hebben als de ruitjesjas. Wel zijn ze in tegenstelling tot de ruitjesjas, die altijd openhangt, meestal dichtgeknoopt.

En zoals gezegd wordt het dessin steeds afgewisseld: streepjes of bijvoorbeeld cirkeltjes, zoals in ‘De zonnige kijk’ (1976):

Of in ‘De minionen’ (1980):

In ‘De andere wereld’ (1979) draagt hij een lichtgekleurde kamerjas over een pyjama met streepjesbroek. De kamerjas van Joost is iets frivoler.

De pyjamajas is in het plaatje erna te zien.

Gek genoeg ontbreken op dit plaatje ineens de streepjes op de broek. Tekenaarsfoutje… Als heer Bommel de volgende ochtend het bed uitstapt, zijn ze wél weer aanwezig. 

Kortom: heer Bommel blijkt een keur aan pyjama’s en kamerjassen in de kast te hebben hangen, terwijl hij overdag alléén maar ruitjesjassen draagt.

Tot slot brengt dit alles me op een interessant verschil tussen heer Bommel en Tom Poes. Beiden gaan buitenshuis niet of niet geheel gekleed, in tegenstelling tot de andere Rommeldammers. Heer Bommel draagt dan wel een jas, maar daaronder is hij bloot. Maar juist omdat hij overdag een jas draagt, is het de vraag wat hij ’s nachts draagt.

Bij Tom Poes hoef je hier niet over na te denken. Die draagt dag én nacht geen kleding.