Beste lezer,
De afgelopen week stond er in de krant dat steeds meer Nederlanders risico lopen op een tekort aan jodium. De reden hiervoor is dat er steeds minder brood gegeten wordt. Sommige artsen maken zich hier zorgen om. Waarom is jodium zo belangrijk? Hoe kunnen we zonder brood toch voldoende jodium binnenkrijgen? We bespreken het in deze nieuwsbrief!
De schildklier is een vlindervormige klier in de hals. Het is heel belangrijk om voldoende jodium binnen te krijgen. De schildklier heeft jodium nodig om schildklierhormonen te kunnen maken (1, 2). Wanneer het lichaam onvoldoende jodium via de voeding aangeboden krijgt, kan deze hormoonklier gaan opzwellen (3, 4). Een aandoening die struma of krop wordt genoemd. Een tekort aan jodium kan zorgen voor vermoeidheid, spierzwakte en een toename van het gewicht (5, 6). Ook een droge huid, haaruitval en breekbare nagels kunnen door een jodiumtekort ontstaan (7). Veel mensen met een jodiumtekort ervaren ook koude handen (8). De schildklier regelt via hormonen de snelheid van het metabolisme in de lichaamscellen. Om deze reden hebben mensen met onvoldoende jodium in hun lichaam op termijn ook een vertraagde hartslag (9). Mensen met een teveel aan jodium kunnen daarentegen juist een versnelde hartslag bemerken.
Tekort komt veel voor
Een derde van de wereld (zelfs in Europa) heeft te kampen met een jodiumtekort (10). In Nederland zal het ietsje beter zijn, maar recente gegevens ontbreken op dit moment. Steeds meer mensen eten plantaardig, wat volgens onderzoekers het risico op een tekort aan jodium doet stijgen (11).
Jodium belangrijk bij zwangerschap
Met name in de zwangerschap of de zuigelingenfase is het heel belangrijk dat de moeder voldoende jodium binnenkrijgt, want een tekort kan volgens onderzoekers een verlaging van het IQ geven met ruim 12 punten (12).
Brood enige bron?
Om voldoende jodium binnen te krijgen, raadt het Voedingscentrum aan om veel brood te eten (13). Maar omdat brood relatief veel koolhydraten bevat en veel mensen liever glutenvrij willen eten, vermijden velen echter brood (14). Naast brood kun je jodium ook vinden in vis (zoals kabeljauw, makreel, tonijn, tong, zalm en haring), eieren, kaas, yoghurt en mosselen. Er zit zelfs een beetje jodium in andijvie en bananen. Maar de beste bron is zeewier!
Zeewier jodiumrijk
Zeewier zoals kombu bevat extreem veel jodium. Zoveel zelfs, dat bij dagelijkse consumptie de schildklier op tilt kan slaan (15). Van alle zeewieren is kombu het rijkst aan jodium. Aan te raden is om af te wisselen in zeewieren zoals nori, dulse en wakamé. Denk ook aan zeewierpasta als vervanger van tarwepasta. Klik hier als je precies wilt weten hoeveel jodium er in zeewier zit (en klik hier voor het jodiumgehalte van andere voedingsmiddelen).
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium is voor een volwassene vastgesteld op 150 mcg. De ADH voor zwangere vrouwen is 175 mcg en zelfs 200 mcg voor vrouwen die borstvoeding geven. De maximum hoeveelheid is 600 mcg per dag voor een volwassene.
Keltisch zeezout
Veel mensen zijn in de veronderstelling dat Keltisch zeezout rijk is aan jodium, maar helaas blijkt dit volgens analyse niet zo te zijn; het is arm aan jodium. Hoe komt het dan dat brood vaak rijk is aan jodium? Dat komt doordat bakkers speciaal bakkerszout gebruiken, waar jodium aan is toegevoegd. Als je weinig jodium binnenkrijgt, zou je kunnen kiezen voor gejodeerd zeezout. Gejodeerd tafel- en keukenzout bevatten echter slechts natrium en chloride, terwijl zeezout tientallen mineralen en spoorelementen bevat, waardoor het behalve dus wat jodium betreft een gezondere keuze is. Het smaakt volgens velen ook nog eens lekkerder. Keltisch zeezout bevat nog meer mineralen dan zeezout. Sommige mensen mengen gejodeerd zeezout met Keltisch zeezout, om zo het beste van twee werelden te combineren.
Supplementen
Jodium in supplementen is van het type kaliumjodide. Dit wordt prima opgenomen. Ook zijn er veel natuurlijke jodiumsupplementen, waarbij de bron van jodium zeewier is. Kelp en knotswier zijn hier voorbeelden van. Een nadeel van natuurlijke jodiumsupplementen is dat het vermelde gehalte aan jodium soms niet klopt (16). Heel bekend is ook Lugols, dat vernoemd is naar de Franse arts Jean Lugol. In 1880 ontwikkelde hij een oplossing van elementair jodium en kaliumjodide in water. Hiervan kan een druppel aan een glas water worden toegevoegd, maar dat is ook meteen het nadeel: je moet van de smaak houden.
Variëren belangrijk
Het is geen verstandige keuze om alleen te leunen op brood als bron van jodium. Naast dat dit eenzijdig is, houdt het ook een risico in. Uit onderzoek van de Consumentenbond blijkt namelijk dat veel bakkers helemaal geen gejodeerd zout gebruiken (17). Om deze reden is het verstandig om inname van jodium zoveel mogelijk te verspreiden over verschillende voedingsmiddelen.
Natrium
Het is dus helemaal niet per se nodig om brood te eten om aan je jodium te komen. Gejodeerd zout als bron van jodium heeft als nadeel dat het veel natrium bevat. Het Voedingscentrum waarschuwt fel tegen het gebruik van zout, omdat dit onder meer de bloeddruk kan verhogen (18). Tegelijkertijd moedigen ze het gebruik van gejodeerd zout in brood juist aan. Die twee adviezen zijn met elkaar in tegenspraak. Daarbij raadt het voedingscentrum het gebruik van zeewier af in de schijf van vijf, omdat het te veel natrium zou bevatten (19). Dat is jammer, want een klein beetje zeewier is een bron van veel micronutriënten en geeft veel smaak. Dit komt onder meer doordat zeewier een bron is van glutamaat, dat een hartige smaak heeft. Opvallend is dat het gebruik van de smaakversterker E-621, mononatriumglutamaat (eveneens een bron van het bloeddrukverhogende natrium), op de site van het Voedingscentrum niet wordt afgeraden (20). Mijns inziens is er ook hier ruimte voor verbetering!
|
